Tiêu chuẩn Token là các quy định, giao thức được thiết lập để định rõ các quy tắc cho việc tạo ra và quản lý các loại tiền mã hóa. Bài viết này sẽ đi sâu vào khái niệm tiêu chuẩn token, giải thích vì sao chúng quan trọng trong việc tạo ra sự đồng nhất và minh bạch trong thị trường tiền điện tử, và tại sao chúng cần thiết cho việc phát triển và sử dụng tiền mã hóa.
Tiêu chuẩn Token là gì?
Tiêu chuẩn token hay còn gọi là Token Standard, đề cập đến tập hợp các quy định và yêu cầu kỹ thuật đặc thù cho một loại tiền điện tử trên từng nền tảng blockchain khác nhau. Nó quy định cách mà token được tạo ra, hoạt động và cách chúng tương tác với nhau trong cùng một hệ thống.
Ví dụ điển hình là tiêu chuẩn token phổ biến trên blockchain Ethereum được biết đến với mã chuẩn ERC-20. Trong khi đó, trên BNB Chain, tiêu chuẩn tương tự được gọi là BEP-20. Các tiêu chuẩn này xác định các quy trình và giao thức cụ thể, giúp token trên cùng một blockchain có thể hoạt động và tương tác một cách chuẩn mực và hiệu quả.
Tại sao cần có tiêu chuẩn token?
Trong những năm gần đây, thị trường tiền mã hóa đã trải qua một bước phát triển đáng kể. Từ năm 2013 đến tháng 8/2023, số lượng token và coin đã tăng từ 66 lên đến hơn 9,300, tạo ra một cảnh tưởng chung không rõ ràng.
Nếu không có tiêu chuẩn token, hơn 9,000 loại token/coin này có thể mang những định nghĩa, mục đích khác nhau, tạo ra sự rối loạn và hạn chế khả năng tương tác giữa chúng.
Để hiểu đơn giản, hãy tưởng tượng blockchain như một trò chơi thực tế. Mỗi dự án và ứng dụng trên blockchain tương tự như các nhóm người chơi trong một trò chơi. Mỗi nhóm đều có quy tắc riêng. Nhưng nếu mỗi nhóm đề xuất quy tắc khác nhau, người tham gia sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu và thắng trò chơi.
Vì vậy, để mọi người có thể hiểu và tham gia dễ dàng, cần có quy định và hướng dẫn chung. Trong thị trường tiền mã hóa, tiêu chuẩn token giúp các dự án và ứng dụng tuân thủ và tương tác với nhau dễ dàng hơn.
Tiêu chuẩn token đem lại nhiều đóng góp quan trọng như khả năng tương thích, mở rộng và tính minh bạch. Điều này giúp tăng khả năng trao đổi và sử dụng token trên nhiều nền tảng, mở ra nhiều ứng dụng trong tài chính phi tập trung và đảm bảo tính minh bạch cho người dùng.
Các tiêu chuẩn token phổ biến
Khi thuật ngữ “tiêu chuẩn token” trở nên phổ biến, thị trường tiền mã hóa đã phân loại token thành hai loại chính: Fungible Token và Non-fungible Token.
BEP-20
BEP-20 là tiêu chuẩn token trên Binance Smart Chain (BSN). Được phát triển để hỗ trợ nhiều loại token khác nhau, từ coin native đến các loại token tiện ích và stablecoin. Tiêu chuẩn này cung cấp các tính năng quan trọng như quản lý danh sách đen, đúc và tạm dừng đốt token.
Các chức năng quan trọng của BEP-20 bao gồm:
- TotalSupply: Xác định tổng nguồn cung của một token BEP-20 cụ thể.
- BalanceOf: Hiển thị số dư token trong một tài khoản cụ thể.
- Transfer: Cho phép chuyển quyền sở hữu token từ một người dùng sang người dùng khác.
- TransferFrom: Cho phép chuyển token giữa các tài khoản thông qua hợp đồng thông minh.
- Approve: Xác định giới hạn về số lượng token mà hợp đồng thông minh có thể rút.
- Allowance: Xác định các địa chỉ bên ngoài được phép chi tiêu token từ tài khoản của một người dùng.
ERC-20
Vào năm 2015, Fabian Vogelsteller đề xuất tiêu chuẩn token ERC-20, mở ra cơ hội cho các nhà phát triển tạo ra các loại token cá nhân, từ token ảo đến token stake và tiền ảo.
ERC-20 là một bộ quy tắc giúp phát triển các token tuân theo cùng một cấu trúc và có thể tương tác với nhau (tức là có thể thay thế nhau). Nếu bạn tạo ra 1.000 đơn vị token ERC-20, mỗi đơn vị sẽ có chức năng tương tự nhau.
Tiêu chuẩn BEP-20 khá tương đồng với ERC-20, nhưng điều quan trọng là chúng thuộc về các blockchain khác nhau. ERC-20 sử dụng trên Ethereum, trong khi BEP-20 dành cho Binance Smart Chain (BSC).
ERC-721
Phần lớn các token không thể thay thế (NFT) trên Ethereum chia sẻ chung tiêu chuẩn token là ERC-721. Cho dù đó là NFT giới hạn hoặc Giao thức Chứng minh Tham dự (POAP), chúng có thể được tạo từ cùng một bản thiết kế. Điều đặc biệt là cái gì khiến các NFT trở nên độc đáo? Một trong những nguyên tắc của token ERC-721 là phải có tokenId duy nhất trên toàn cầu để trở thành token ERC-721.
ERC-721 cung cấp các chức năng chuyển token, theo dõi số dư hiện tại và tổng nguồn cung, đồng thời đảm bảo tính duy nhất toàn cầu của mỗi tokenId.
ERC-1155
Khi các tiêu chuẩn token phát triển, ngành ngày càng cần nhiều loại token đa dạng hơn. ERC-1155 là một tiêu chuẩn đa token cho phép tạo ra nhiều loại tài sản kỹ thuật số khác nhau, từ các token tiện ích như BNB đến các NFT.
ERC-1155 cung cấp hàng loạt tính năng bao gồm:
- Chuyển hàng loạt: Chuyển đồng thời nhiều tài sản trong một giao dịch.
- Số dư hàng loạt: Truy xuất số dư của nhiều tài sản trong một lần truy vấn.
- Phê duyệt hàng loạt: Phê duyệt tất cả các token cho một địa chỉ trong một lần.
- Hỗ trợ NFT: Xác định một token là NFT nếu nguồn cung chỉ bằng 1.
Hạn chế của các tiêu chuẩn token
Tuy tiêu chuẩn token là một phần quan trọng trong thị trường tiền điện tử, nhưng cũng không tránh khỏi những hạn chế cần được xem xét kỹ.
Một trong những hạn chế đó là thiếu linh hoạt. Bản chất cố định của quy tắc và yêu cầu kỹ thuật có thể làm hạn chế sự sáng tạo và tùy biến các tính năng mới của token, gây khó khăn cho việc triển khai các công cụ hay tính năng mới.
Hạn chế thứ hai là sự đa dạng của các chuẩn token trên nhiều blockchain khác nhau. Ví dụ như SPL trên Solana, TRC-20 trên TRON, ERC-20 trên Ethereum… Sự đa dạng này có thể làm khó cho người dùng trong việc lựa chọn và sử dụng token.
Cuối cùng, việc chuyển đổi khi có một tiêu chuẩn token mới xuất hiện là một quá trình phức tạp. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến dự án với yêu cầu về kiến thức chuyên môn và nguồn lực, mà còn có thể gây trục trặc cho người dùng khi cập nhật, tạo ra rủi ro về bảo mật và ổn định trong hệ thống ứng dụng.
Tiêu chuẩn token đóng vai trò như các bản thiết kế để tạo và triển khai token trên một blockchain cụ thể. Hiện nay, thị trường có nhiều tiêu chuẩn khác nhau và các công nghệ mới như cầu nối blockchain và cơ chế bọc được đưa ra để giải quyết vấn đề không tương thích giữa các loại token này.
